بسم الله الرحمن الرحیم
خلاصه آنچه در این صفحه می‌خوانید
آنچه در این نوشتار می خوانید :
- اسلام برای کار های خارجی ما چه برنامه ای دارد
- ارائه روش اجرایی
- مثال: تکنولوژی به اضافه اسلام چه می شود
اسلام برای کارهای خارجی ما چه برنامه ای دارد
اصل اعمال خارجی ما، فرائض هستند.
فرائض همان واجب‌هایی هستند که در قرآن واجب شده‌اند.
بقیه واجبات که قرآنی نیستند، برای تکمیل واجبات قرآن وضع شده‌اند.
واجبات قرآنی در زمینه‌های مختلفی هستند.
عده‌ای از آنها عبادی هستند، هر چند که ممکن است عبادی صرف نباشند و جنبه‌های سیاسی یا اقتصادی نیز داشته باشند.
مهمترین آنها به ترتیب اهمیت از این قرار هستند.
مهمترین واجبات قرآنی به ترتیب: ولایت و نماز و زکات و حج و روزه هستند.
ولایت از همه مهمتر است زیرا کلید بقیه واجبات است و به کمک آن است که مردم می‌فهمند هر یک از واجبات را باید چه طور انجام دهند و در جامه قدرت انجام آن را خواهند داشت.[۱]
از جمله واجبات دیگر قرآنی می‌توان به مواردی دیگر اشاره کرد: امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، تعاون و همکاری بر نیکی و تقوا، جهاد.
بزرگترین محرمات قرآنی هم عبارتند از:
قتل عمدی مؤمن، قذف[۲]، فرار در جنگ، بازگشت به جهالت بعد از هجرت به سوی خوبی‌ها، ظلم کردن مالی به یتیم، ربا، ظلم به والدین، یأس از رحمت خدا، احساس امنیت کردن از عدل خدا، زنا، قسم دروغ، شهادت ظالمانه، کتمان شهادت، خیانت، سرقت، شرب خمر، قطع رحم و شرک.
اگر در این امور دقت کنی درخواهی یافت، این‌ها رأس و سر منشأ همه مشکلات بشر هستند.
اگر روحیه زکات و خمس در انسان‌ها محقق شود و برای محرومان در اموال خود حقی معلوم قرار دهیم، آیا بسیاری از مشکلات در جامعه ریشه کن نخواهد شد؟
اگر افراد اهل وفای به عهد و امانت داری و مبارزه با خیانت باشند، آیا مشکلات کلان مدیریتی پیش می‌آید؟
اگر در انسان روحیه قدردانی و صله رحم و نیکی به والدین باشد، آیا مشکلات خانوادگی چنین دامن‌گیر جامعه می‌شود؟
اگر انسان‌ها در امور بد همکاری نکنند و صرفا در امور خوب با یکدیگر همکاری کنند، همه چیز حل نخواهد شد؟
هر یک از واجبات و محرماتی که نام بردم، اصلی از مشکلات فردی واجتماعی را هدف قرار داده است.
واجبات و محرمات قرآنی بر روی منشأ مشکلات فردی و اجتماعی تمرکز کرده‌اند.
آنها به منزله چارچوب شخصیتی مسلمان هستند.
سنن نبوی نیز، به عنوان شاخ و برگ‌هایی هستند که کمک می‌کنند این اصول و مناشئ بهتر تحت پوشش قرار بگیرد و به بهترین صورت زینت دهنده شخصیت مؤمن هستند.
ارائه روش اجرایی
و جالب اینکه اسلام صرفا یک نظام قانونی[۳] ارائه نداده است.
بسیاری از ادیان صرفا نظام قانونی ارائه می‌دهند ولی برای اجرای آن چاره‌ای نمی‌اندیشند.
اسلام نه تنها نظام قانونی عمیق و دقیقی در شؤون مختلف جامعه ارائه داده است، بلکه بالاتر از همه، چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی، برنامه‌ای دقیق برای اجرای آن ارائه داده است.
افسوس که ما مسلمانان، نه به سراغ یادگیری وظائفمان در سطح فردی و اجتماعی می‌رویم و نه به سراغ راهکارهای اجرایی کردن این وظائف در این سطوح.
مثال: تکنولوژی به اضافه اسلام چه می‌شد!؟
اجازه بدهید به صورت تطبیقی یک مسأله بسیار ساده و البته بسیار پر اهمیت را شرح دهم تا روشن شود که اگر دنیای امروز به دنبال اسلام رفته بود در کجا قرار داشت و امروز در کجاست.
یکی از اموری که بشر امروز بسیار به آن افتخار می‌کند، تکنولوژی است.
پیشرفت علوم تجربی در مدت زمان کوتاهی، سبک زندگی بشر را به سمت و سوی رفاه بسیار بالایی برده است و قدرت بشر را در تصرف در محیط اطراف بسیار زیاد کرده است.
بسیاری از ما هم شیفته این تکنولوژی‌ها هستیم و همین الآن که بنده در حال تایپ کردن این نوشتار هستم، در حال بهره گیری از کامپیوتر و انرژی الکتریکی و میز و صندلی و مسکن و فرش و چراغی هستم که همگی مظاهری از تکنولوژی امروز هستند.
آنچه مسلم است اینکه تکنولوژی امروز بر پایه علوم سکولار شکل گرفت.
به این معنا که چه خدایی قائل باشیم و چه خدایی قائل نباشیم، گزاره‌های علمی علوم جدید، سر جای خود هستند و به صورت کلی ادعای دنیای علم این نیست که از علوم الهی بهره‌ای برده باشد.
البته هستند نظریه پردازانی که ادعای مخالف داشته باشند و رشد تکنولوژی را مرهون کنار گذاشتن دین بدانند ولی حداقل ادعایی که می‌توان در اینجا مطرح کرد این است که فیزیک و ریاضی و زیست و شیمی به عنوان علوم پایه و به دنبال آن تمام رشته‌های مهندسی و پزشکی که وابسته به علوم پایه هستند، علومی دینی نیستند.
اگر دانشمندان تنها چند گزاره از علوم الهی را به علوم امروز اضافه می‌کردند و در محاسبات خود از آنها بهره می‌گرفتند، بزرگترین معضلاتی که دنیای امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند به وجود نمی‌آمدند.
مهمترین اشکالاتی که به تکنولوژی امروز وارد است، مسأله محیط زیست و مسأله آرامش انسان است.
تکنولوژی امروز مناسب محیط زیست انسان نیست و از این طریق انسان آینده و حتی امروز را در معرض خطرات بسیار بزرگی قرار داده است.
آلودگی آب و هوا و به هم ریختن اقلیم‌ها و گرم شدن کره زمین و آب شدن یخ‌های قطبی و رقیق شدن لایه ازن و باران‌های اسیدی و خشک شدن جنگل‌ها و به اتمام رسیدن منابع سوخت‌های فسیلی و بسیاری از مسائل اساسی محیط زیستی امروز، همگی نتیجه رشد بی‌رویه تکنولوژی بدون لحاظ وظائف و مسئولیت‌های انسان نسبت به محیط زیست اطراف است.
اگر آنها به جای اصل «انسان محوری» و اومانیسم، خدا محوری و وظیفه محوری را از ادیان بر می‌داشتند، هر تکنولوژی را ابتداء از این جهت بررسی می‌کردند که آیا به سائر انسان‌ها و محیط زیست و حتی حیوانات آسیبی می‌رساند یا خیر.
به عنوان مثال در روایات اسلامی حتی در جنگ از قطع کردن درختان منطقه جنگی و استفاده از سموم و بسیاری مسائل دیگر نهی شده است.
یعنی اسلام به هیچ وجه انسان محور نیست و حتی در جنگ هم برای محیط زیست توصیه‌هایی دارد.
تکنولوژی امروز تابع فکر رفاه محور است!
تکنولوژی امروز بیش از اینکه بر اساس اهداف انسانی و همسو سعادت بشر، پیشرفت کرده باشد، بر پایه درخواست بازار رشد کرده است.
هر چه بازار بهتری داشت توسعه دادند و اموری که حدس می‌زدند بازار خوبی داشته باشد، ساختند.
این چنین شد که رفاه محوری به عنوان یک محور تکنولوژی سراسر آن را در بر گرفت و حال اینکه این تفکر، منجر به ربوده شدن آرامش از زندگی بشر خواهد شد.
انسان رفاه محور گرفتار حرص خواهد شد و بر اثر حرص، تمام آرامش خود را خواهد باخت!
تکنولوژی امروز بر پایه بازاری رشد کرده است که مصرف کنندگان آن انسان‌های تربیت شده نیستند و به دنبال این مسأله تکنولوژی به صورت ابزاری هولناک در آمده است که روزانه مصرف کنندگان خود و اطرافیان آنها را نابود می‌کند.
همین کامپیوتری که در حال استفاده از آن هستم، ابزاری است که با مثل آن، جنگ‌های بزرگ مدیریت می‌شود و طرح‌های بزرگ برای از بین بردن فرهنگ و انسانیت در یک جامعه، توسط دشمنان آن جامعه، طراحی می‌شود و بالاتر اینکه توسط مثل آن نیز، این طرح‌ها اجرا می‌شود.
یک گزاره انسان محوری به خدا محوری و به دنبال آن وظیفه محوری عوض شود، تکنولوژی مسیر خود را عوض خواهد کرد.
به جای آن تکنولوژی که هزینه کمتر و بهره‌وری اقتصادی بیشتر داشته باشد، آن تکنولوژی در جامعه رشد می‌کنند که با وظائف بشر و اهداف او همسوتر باشد.
در این صورت صنعتی مثل صنعت سرگرمی سراسر جهان را پر نمی‌کند به گونه‌ای که ثروتمندترین سرمایه‌داران جهان بر روی آن تمرکز کرده باشند.
صنعتی که معیار آن سودرسانی به مخاطب نیست بلکه معیار آن خوشامد مخاطب است هر چند که برای او و اهداف آینده او بزرگترین آسیب‌ها را داشته باشد.
هر چند که اگر کودک باشد، بر اثر استفاده از آن آینده‌اش تباه شود!
اینکه استیو جابز به فرزندان خود اجازه استفاده از آیپد نمی‌داد، نشان دهنده همین واقعیت بازار محوری در مظاهر تکنولوژی امروز است که زندگی بشر را سراسر پر کرده است.
یعنی استیو جابز به عنوان مدیر عامل شرکت اپل، استفاده از محصول بسیار پیشرفته خود را به فرزندش نمی‌داد، زیرا آن را برای او مضر می‌دانست.
هر چند که به دلیل بازار خوب، حاضر به نابود کردن زندگی همه نوجوانان دنیا می‌شد.
مثال‌ها بسیار است.
در هر حوزه‌ای از حیات بشر که بخواهی می‌توانم شرح دهم که چگونه سقفِ فکرِ بشرِ جدید، به زحمت به کفِ تفکرِ اسلامی می‌رسد.
[۱] ترتیب بقیه آنها نیز در روایات معتبر بیان شده است و در آنجا علت اینکه چرا ترتیب به این صورت است، بیان شده است. به عنوان نمونه، کافی، ج۲،ص۱۸-۱۹،ح۵ به سند صحیح اعلائی، علت اینکه نماز از زکات مهمتر است این است که رسول خدا فرمود، ستون دین شما نماز است و نیز در قرآن نماز و زکات به دنبال هم ذکر شده‌اند و همیشه ابتداء نماز ذکر شده است و بعد زکات. علت اینکه روزه کم اهمیت‌تر از ۴ تای دیگر است نیز به این صورت بیان شده است که اگر هر یک از آن ۴ مورد را انسان نتواند انجام دهد، جبرانی که دقیقا با همان برابری کند، ندارد مگر اینکه خودش را انجام دهیم ولی روزه ماه مبارک رمضان، جایگزینی غیر از خودش دارد.
[۲] نسبت دادن زنا یا زنازادگی(یا مشابه آنها) به مؤمن بدون وجود ۴ شاهد عادل.
[۳] نظام قانونی یعنی مجموعه قوانینی در شؤون مختلف که توسط دین یا هر قانون گذار دیگری ارائه می‌شود.
سبحان ربک رب العزة عما یصفون و سلام علی المرسلین و الحمد لله رب العالمین
